“Tại sao bạn cần viết bài này? Bạn viết nó cho ai? Bạn mong muốn độc giả có hành động gì?” - Đây là 03 câu hỏi đặc biệt quan trọng chị Ngọc Võ (Norah VO) dành tặng cho các cây viết để sáng tạo nội dung hiệu quả.
Ngọc Võ là Marketing Insight Advisor người Việt hiện đang sống và làm việc tại Thuỵ Điển. Từng là một Market Researcher, chị đã có 10 năm kinh nghiệm trong việc tìm kiếm và ứng dụng insight doanh nghiệp vào việc xây dựng branding, thiết kế sản phẩm. Hiểu rõ tầm quan trọng của insight trong mọi ngóc ngách cuộc sống và kinh doanh, chị chia sẻ việc mình sử dụng insight trong tất cả các hoạt động cố vấn của mình: từ phát triển chiến lược thương hiệu, hiệu suất kinh doanh cho đến việc vận dụng vào các bài viết thương mại của content marketing trong dây chuyền Digital Marketing.
Vậy nên, nếu bạn có thắc mắc về insight, từ việc lên chiến lược đến quản lý và thực thi từng đầu việc nhỏ trong chuỗi hoạt động doanh nghiệp, chắc chắn Ngọc Võ sẽ cho bạn những gạch đầu dòng hữu ích trong việc tìm kiếm, ứng dụng insight để viết nội dung. Mời bạn cùng A Freelance Doer lắng nghe chia sẻ của chị trong lần phỏng vấn này.
Insight có thật sự quan trọng?
80% là con số Ngọc Võ chấm điểm cho mức độ quan trọng của insight để tạo nên một bài viết thành công. 20% còn lại nằm ở các yếu tố khác như kỹ thuật, cách chọn từ ngữ, hình ảnh thiết kế, nền tảng đăng tải...
Khi được hỏi, các cây viết thương mại thường lo ngại ở kĩ thuật viết của mình nhất. Khi bế tắc ý tưởng, các cây viết thường nghĩ mình thiếu kiến thức về viết nội dung thương mại. Nhưng sự thật là không mấy ai đọc một bài viết và khen “kỹ thuật viết của bạn tốt quá” cả. Họ thường tập trung vào ý tưởng được truyền tải trong bài viết. Cái hay của nội dung thực ra lại nằm ở điểm chạm, được thể hiện bằng sự thấu hiểu và đồng cảm của cây viết với độc giả của mình. Vì thế, đối với viết, đặc biệt là viết thương mại, trước hết là cần đúng ý người đọc. Hay nói cách khác là để đi guốc trong bụng khách hàng, bạn cần phải nắm rõ insight.
Không chỉ có mặt trong kinh doanh, insight có ở khắp mọi nơi, len lỏi vào trong đời sống xã hội. Theo chị Ngọc, thầy Thích Nhất Hạnh chính là người nắm giữ một khối tài sản insight đồ sộ nhất về đời sống. Chính điều này đã giúp thầy tạo nên những nội dung được hàng ngàn người chia sẻ, cùng những cuốn sách chỉ cần chạm khẽ đã thấy đau đáu trong lòng. Bởi thế, dù bạn viết thương mại hay sáng tác văn thơ, insight là điều vô cùng cần thiết.
“Insight là sự liên kết chặt chẽ giữa khoa học và nghệ thuật. Đây là một điều chắc chắn” - Chị Ngọc-Norah trả lời không cần suy nghĩ khi đặt insight trong bối cảnh khoa học và nghệ thuật.
Là một người “nằm vùng” gần một thập kỉ với các bảng khảo sát và những con số thị trường, chị Ngọc khẳng định vai trò khoa học của nghiên cứu và “trực giác” kinh doanh là hai mặt không tách rời của cuộc sống. Bởi lẽ, cho dù những con số có chính xác từng giây hay bao nhiêu khảo sát được lập nên, thì sai số vẫn luôn luôn xuất hiện. Kết luận chỉ dựa vào các bảng khảo sát mà thiếu đi sự quan sát thực tế cuộc sống là một sai lầm cực lớn và bạn sẽ mất đi cái nhìn khách quan của dòng chảy thị trường - cái insight thực thụ của đời sống và kinh doanh.
“Tuy nhiên, sẽ có những trường hợp các Content Writer/Business Owner không cần hở một chút là đi làm khảo sát. Họ vốn dĩ đã “lăn lộn” lâu trong nghề nên bản thân đã gom góp đủ insight và cực kì
nhạy bén với thị trường. Lúc này, nghiên cứu thị trường trở thành một trong những khâu sau cùng để họ kiểm chứng lại insight đã có. Như vậy, insight lấy từ thực tế kinh doanh, từ sự quan sát và nhanh nhạy của người làm business sẽ được góp phần nhiều từ góc cạnh “văn hóa xã hội” hơn so với “khoa học” là vì vậy.” - Một chia sẻ thú vị của chị Ngọc về thực tế doanh nghiệp
Đứng trong góc nhìn của một người tư vấn chiến lược lẫn thực thi, Ngọc nhận định insight chính là chìa khoá khai mở mọi khía cạnh của một doanh nghiệp. Muốn phát triển sản phẩm, bạn phải biết khách hàng cần gì. Muốn chạy chương trình để thúc đẩy doanh số, bạn cần hiểu khách hàng đang cân nhắc cái gì trước khi bỏ hàng vào giỏ. Nhiều cây viết/chủ doanh nghiệp đều biết insight là cần thiết, nhưng không phải ai cũng có thời gian ngồi xuống đào sâu tìm hiểu. Nói một cách khác là, đôi lúc chúng ta quên mất việc phải trả lời câu hỏi: Chiến lược mình đang triển khai dựa trên cơ sở nào?
Nên là nếu bạn hơi chột dạ khi đọc đến đây thì AFD nghĩ đã đến lúc bạn cần phải nắm rõ tư duy về hai chữ insight rồi đấy.
Content Writer nên tìm insight ở đâu?
Insight - Quan trọng nhưng cũng không khó tìm. Là một người luôn tò mò về mọi thứ, Ngọc khẳng định: “Insight ai cũng có, nhưng thường thì khi quan tâm tới cái gì, mình sẽ có insight về cái đó nhiều hơn”. Insight đến từ Input - tức là những thông tin, dữ liệu, kiến thức đầu vào. Nó có thể đi từ phía chính mình, hoặc đến từ những đối tượng bên ngoài, từ đối tác, khách hàng. Content Writer dựa trên đó để phát triển thành ý tưởng bài viết.
Là một Content Writer, chúng ta sẽ có vô vàn cách để tìm kiếm insight. Nhưng tìm kiếm thôi chưa đủ, sau khi tìm ra, bạn cần phải nhận định, xác thực insight đó có đúng hướng hay không. Dưới đây là cách thức cơ bản giúp bạn tìm kiếm và nhận định insight:
Lấy thông tin từ Internet. Chẳng hạn khi viết nội dung cho thị trường Edtech (Education Technology), bạn có thể lên các hội nhóm, các trang nội dung để tìm hiểu họ đang thảo luận những gì, họ cần điều gì. Ở cách này, bạn phải trở thành “the eyes and ears of the market” (là tai - mắt trong ngách nội dung đó) để tổng hợp và rút ra quan sát và có một vài insight cho mình.
Lấy thông tin từ khách hàng/chủ doanh nghiệp để lắng nghe những góc nhìn thực tế của họ trong quá trình kinh doanh. Đồng thời, đây cũng là cách để bạn biết rằng insight của mình đã đúng hướng hay chưa.
Kiểm định insight với các đối tượng khách hàng tiềm năng. Nếu đó là một chương trình/bài viết quan trọng, bạn có thể thực hiện phỏng vấn khách hàng để bước đầu khẳng định insight này sẽ là nền tảng để sáng tạo nội dung hiệu quả.
Ở giai đoạn đầu, càng tìm kiếm insight chuẩn xác bao nhiêu, bạn sẽ càng dễ dàng đào sâu các tệp khách hàng trong lĩnh vực đang viết bấy nhiêu. Nhưng tất nhiên, mình sẽ không thể nào kỳ vọng những insight đầu tiên luôn đúng. Đơn giản, bạn chỉ cần đảm bảo những insight đầu tiên sẽ là những cái ít-sai-nhất.
Freelance Content Writer: chủ động kết nối là chìa khóa để tìm thấy insight
Sống tại Thuỵ Điển, làm việc với khách hàng tại Việt Nam và trên toàn thế giới, Ngọc cho rằng thứ mà bạn cần quan tâm nhất chính là sự kết nối, mối quan hệ với khách hàng. Họ chính là chìa khoá đầu tiên để bạn tiếp tục mở khoá insight. Khi là Freelancer, công việc là sự nghiệp, bạn là đối tác của khách hàng. Vì thế, mình nên chủ động kết nối, có cơ hội thì nên gặp gỡ thường xuyên.
Ngọc Võ chia sẻ: “Không ai sống một cách độc lập, mình đều phải dựa vào nhau để phát triển. Một Content Writer làm tự do lại càng cần vào đối tác, khách hàng để nâng cao hiệu quả công việc. Đặc biệt, khi xin ý kiến từ khách hàng, bạn đã chứng minh rằng mình luôn dành cho họ sự tôn trọng nhất định. Từ đó, mối quan hệ của bạn với khách hàng cũng dần được nâng cấp”.
Đi tìm insight giống như giải một bài toán. Việc chủ động kết nối là chưa đủ, bạn cần phải chủ động tìm ra lời giải chứ không phải để đối tác làm bài tập giúp mình. Bạn hoàn toàn có thể đi hỏi đối tác/khách hàng, nhưng đừng hỏi với một cái đầu rỗng. Đây là một tư duy cực kì quan trọng nếu bạn mong muốn làm việc với khách hàng quốc tế. Trong quá trình du học tại Phần Lan và Thụy Điển, Ngọc Võ đã sớm nhận ra điều này. Thay vì chúng ta đem câu hỏi đến gặp giáo sư với chiếc đầu rỗng, kết quả sẽ tốt hơn rất nhiều nếu ta đã chuẩn bị một vài đáp án/hướng đi và chỉ cần sự gợi mở thêm từ phía giáo sư thôi. Có như vậy, ta mới nắm được thế chủ động trong công việc và cũng tạo ấn tượng tốt với những người mình làm việc cùng. Trong công việc cũng vậy, là Content Writer, bạn hoàn toàn có thể hỏi đối tác về những insight của họ. Nhưng trước khi hỏi, bạn phải đề xuất một vài phương án cụ thể, sau đó mới nhờ khách hàng đánh giá, bổ sung.
Năng lực thấu cảm mới làm nên điểm chạm
Nếu như insight là những quan sát và va chạm thực tế của Content Writer trong ngách viết của mình, thì bằng cách nào người làm content có thể đào insight trong những ngách hoàn toàn xa lạ với họ? Empathy - Năng lực thấu cảm hay khả năng nhập vai chính là câu trả lời của chị Ngọc. Nghĩa là dù chưa từng trải qua trường hợp đó, nhưng bạn vẫn hiểu được lòng họ.
Một ví dụ về Hermes - một thương hiệu thời trang cao cấp của Pháp với những mẫu giỏ xách độc quyền và “số lượng có hạn” trên thế giới và bán ra với mức giá thấp nhất tầm $5000 cho đến hàng trăm nghìn đô la/chiếc. Điều gì làm nên sự độc đáo khác biệt này của họ? Với phân khúc khách hàng cực kì thượng lưu như người trong Hoàng Gia, các celeb; Hermes khẳng định cho thế giới thấy rằng “không phải có tiền là bạn có thể mua được sản phẩm của chúng tôi, đẳng cấp chính là sự khan hiếm và quyền được mua một vài chiếc túi handmade trên thế giới này thôi.”
Trong ví dụ này, hiểu được insight khách hàng, nghĩa là bạn hiểu “đẳng cấp” nghĩa là ngoài một gout thời trang tinh tế, khả năng chịu chi và độ hiếm của mặt hàng mới chính là thứ trang sức mà nhóm khách thượng lưu này nhắm tới. Đối với họ, việc dành hàng giờ so sánh giá cả hoặc khả năng đa dụng của một chiếc túi có lẽ không mấy quan trọng. Bởi đó là Hermes - chỉ cần sở hữu một mặt hàng, bạn khẳng định với thế giới độ xa hoa tinh tế của mình cỡ nào.
Chia sẻ câu chuyện của Hermes, chị Ngọc lý giải việc mình “nhập vai” khi làm thương hiệu cho một khách hàng nội thất cao cấp tại Bắc Mỹ. Cũng với những insight tương tự, khi chị viết nội dung quảng cáo cho thương hiệu nội thất này, Ngọc hiểu việc một khách hàng sẵn sàng chi $6000 cho một chiếc sofa sẽ là những khách tầm trung và thường cư ngụ tại những villa hay thậm chí là một … lâu đài, như khu Beverly Hills tại California cho diễn viên Hollywood vậy. Vậy làm thế nào để bài viết chạm đúng đối tượng này và đạt được hiệu quả?
Khi đóng vai người sống trong toà lâu đài, Ngọc hiểu rằng đối tượng khách hàng này sẽ chẳng có thời gian để tìm kiếm và so sánh từng đồng của các loại bàn ghế khác nhau. Cái họ thực sự cần là một sản phẩm có thương hiệu, đảm bảo chất lượng, thiết kế tinh tế bởi những nghệ sĩ trong ngành và sự tiện lợi trong giao hàng nhanh. Quan trọng hơn cả, sofa phải thể hiện được phong cách, đẳng cấp, và cái “Gout” của chính họ.
Một lần chạm insight “phê” nhất
Đó là lần Ngọc làm việc cho một tổ chức giáo dục đại học tại Việt Nam.
Thông thường, các trường đại học quốc tế/tư nhân sẽ đầu tư vào cơ sở vật chất nhiều hơn. Nhưng với trường đại học này, việc trao giá trị một cách đáng giá cho từng sinh viên được đặt cao hơn hết. Không đầu tư ngân sách vào những hình ảnh phù phiếm để nhắm vào đối tượng học sinh có điều kiện khá giả, tổ chức giáo dục này tập trung xây dựng một nền tảng để các bạn sinh viên có môi trường học tập và phát triển tối ưu nhất. Thay vì hồ bơi, phòng gym xa hoa; trường đẩy mạnh cơ hội đi trao đổi quốc tế, thực tập tại các tập đoàn đa quốc gia thông qua hệ thống đối tác mà mình đầu tư phát triển. Đó là lí do sinh viên tại trường có cơ hội đi du học, trao đổi nước ngoài hoặc làm việc với chuyên gia trong suốt 4 năm học dễ dàng cùng chi phí hợp lý hơn hẳn các tổ chức khác.
Như Ngọc chia sẻ, “mình quan tâm tới cái gì, mình sẽ có insight về cái đó nhiều hơn”. Từng là du học sinh nên Ngọc hiểu rất rõ suy nghĩ của đối tượng này. Đồng thời, chị còn trò chuyện với hiệu trưởng, trao đổi trực tiếp với các bạn sinh viên tại trường để hiểu rõ tính cách thương hiệu và đào sâu, đánh giá insight của mình. Và khi trò chuyện với các bạn sinh viên, những người trực tiếp nhận lợi ích từ trường, họ đều cảm kích nhà trường về những giá trị thực thụ mình nhận được. Nhìn và cảm được những sẻ chia đó, các bài viết của chị Ngọc “chạm tự nhiên thôi” và nó lan tỏa nhanh chóng trong cộng đồng yêu giáo dục. Phải nói rằng, đến khi làm việc trong tổ chức này, chị mới thực sự thấm cái ý “Content writer dùng insight để bước vào thế giới của độc giả, mở ra cánh cửa và mời họ đến với sản phẩm/dịch vụ của mình”.
Dự định cho năm 2022 của Ngọc Võ
Trước đây, Ngọc luôn cho rằng mình chưa đủ giỏi để chia sẻ. Nhưng bây giờ thì khác, Ngọc sẵn sàng bước ra và trao tặng kiến thức mỗi ngày. Với tư duy “Mình sẽ không bao giờ đủ giỏi nếu luôn thấy mình thiếu hụt kiến thức. Việc cho đi không cần phải đợi, mình có thể vừa cho vừa đi tiếp”, chị bắt đầu chia sẻ cho các bạn mới hơn. Là một người đứng ở số 2, chị chia sẻ lại cho các bạn đang ở vạch xuất phát, 0,5 hoặc thậm chí là ngang bằng mình để học hỏi.
Hiện tại, Ngọc đang là quản lý dự án OWD Mentoring tại Vietdidungso.com, đồng thời cũng là một trong 5 Mentor đầu tiên của chương trình Freelance Writing. Mỗi Mentor đều có một chuyên môn riêng, trong vai trò Content writer, mỗi người lại có một kĩ năng chuyên sâu mà ai cũng có thể học hỏi lẫn nhau. Vì thế, kể từ cuối năm 2021 đến nay, chị đã không ngừng học hỏi và liên tục chia sẻ giá trị.
Dự kiến trong tháng 04 này, chị sẽ hoàn tất dự án chia sẻ về Insight thông qua eNewsletter hàng tuần, một khoá học tìm kiếm Insight For Content writer, Digital Marketer và cho các Business Owner. Và nếu mọi thứ đúng như kế hoạch, một bản thảo về Insight sẽ được hoàn thành trong năm nay.
Một thử thách nhỏ
Từng là một Market Researcherer, rồi học về chiến lược, bây giờ là Marketing Insight Advisor, Ngọc Võ vô cùng điềm tĩnh khi A Freelance Doer đặt ra một bài toán nhỏ.
Theo chị Insight các bạn muốn có sau khi tham gia workshop Insight for Content writer sắp tới là gì? Hay đâu là điều mà các cây viết đang trăn trở khi viết?
Chị Ngọc không đưa ra một đáp án chuẩn xác ngay từ đầu. Nhưng chỉ mất 03 giây, chị đã cho AFD một cái nhìn từ bao quát để đi vào chi tiết:
“Nó sẽ tuỳ vào việc bạn đang là Content Writer hay là soon to be Content Writer. Nếu đã làm một thời gian, thì những vấn đề bạn đang gặp khó khăn là gì? Một cấp độ nữa là khi bạn đã làm một thời gian, bạn có khó khăn và đã có câu trả lời, nhưng bạn vẫn muốn tìm cách để tối ưu hơn. Vậy thì mình sẽ mang đến cho họ những gì. Tức là tuỳ theo mỗi đối tượng, mỗi nấc thang khác nhau sẽ quyết định các bạn thực sự muốn có được gì trong và sau workshop”.
Kết thúc buổi chia sẻ, chị Minh Ngọc dành tặng cho các bạn Content Writer 03 câu hỏi không-thể-thiếu mỗi khi viết nội dung:
1 - Tại sao bạn cần viết bài này?
2 - Bạn viết nó cho ai?
3 - Bạn mong muốn độc giả có hành động gì?
Nếu trả lời được hết, thì xem như bài viết này bước đầu hiệu quả. Vì không phải cứ hiểu insight thì sẽ mặc định viết hay. Từ insight đến cách thức triển khai content phải đi qua một màng lọc phân tích, đề xuất. Nhưng phải luôn nhớ, trước khi sản xuất nội dung, bạn cần phải trả lời 03 câu hỏi trên.
Nhân vật: Minh Ngọc - Norah VO
Công việc: Marketing Insight Advisor/Freelance Marketer/Content Writer/Chuyên gia insight tại IKEA - Headquarter Thụy Điển
Bạn có thể tìm Ngọc-Norah tại
Website: ,https://norahvo.com
Hoặc đăng kí nhận bản tin tại: ,https://norahvo.substack.com
RELATED EVENT
Có 2 câu hỏi mà Content Writer thường lúng túng:
Làm sao để “đi guốc” trong bụng khách hàng?
Ứng dụng insight thế nào để sáng tạo nội dung chất lượng?
Nếu không trả lời được 2 câu hỏi này, bạn sẽ thường xuyên:
Bí ý tưởng viết
Viết theo tổ tiên mách bảo
Bài viết nhàn nhạt không đủ sâu
Không có khả năng lên kế hoạch nội dung cho tuần, tháng, năm thế nào
Không phải chúng ta thiếu ý. Cũng chẳng vì kĩ thuật viết chưa sâu. Cốt yếu là vì ta đang thiếu insight - nền tảng để sản xuất nội dung chạm đúng đối tượng, đều đặn, liên tục, có chủ đích rõ ràng. Nếu bạn vẫn chưa tìm ra cách giải quyết, hoặc cần tối ưu chiến lược, cách làm, mời bạn đến với Workshop Insight for Content writer đã được tổ chức vào 28.04.2022.
Bản quyền bài viết thuộc về tác giả Nguyễn Thiên Ý và A Freelance Doer. Bạn có thể chia sẻ nhưng vui lòng không sao chép và đăng tải lại mà không dẫn nguồn hoặc phục vụ cho mục đích thương mại mà không có sự đồng ý của chúng tôi.