Freelancing là hình thức làm việc giúp bạn kiếm được tiền dù đang ở bất kỳ đâu. Thế nhưng, liệu cuộc sống của freelancer có toàn màu hồng, chỉ việc kết nối internet, hoàn thành công việc và nhận thanh toán là xong?
Năm 2021, theo thống kê và báo cáo khảo sát từ 53 triệu người làm việc tự do của Freelancer Union - một đơn vị trung gian giúp kết nối các freelancer với các khách hàng đã cho biết rằng:
Tại Mỹ, số lượng người làm việc tự do chiếm đến 34% lực lượng lao động của quốc gia này, đóng góp hơn 700 tỷ đô la thu nhập từ nghề tự do cho nền kinh tế của họ. Có đến khoảng 80% những người đang làm công việc full time sẵn sàng bắt đầu trở thành người làm việc tự do trong tương lai với mục đích kiếm tiền.
Tại Anh Quốc, có đến 78% công dân nước này cho rằng làm công việc tự do, linh hoạt sẽ thúc đẩy sự cân bằng giữa cuộc sống và công việc. Trong khi đó, 72% những người khác cũng đồng tình rằng các công việc tự do góp phần ảnh hưởng tích cực lên cuộc sống hôn nhân - gia đình, đời sống của công dân nói chung.
Tại các quốc gia Châu Âu, ngày càng có nhiều hơn những “chuyên gia độc lập" tự vận hành công việc và kiếm tiền từ nghề freelancing. Thậm chí nhóm những “chuyên gia độc lập" này cũng đã trở thành nhóm có mức độ tăng trưởng nhanh nhất trên thị trường lao động của khối EU (năm 2013).
Tất cả những số liệu trên đều cho chúng ta thấy rằng, xu hướng trở thành freelancer và làn sóng làm việc tự do đã phát triển rất mạnh mẽ ở các nền kinh tế lớn trên thế giới từ rất sớm.
Những năm gần đây, kể từ khi đại dịch covid-19 xuất hiện đến nay đã được 3 năm, khi người người nhà nhà tại Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung bị đẩy vào vòng vây thất nghiệp, giảm giờ làm, giảm lương,... với các công việc làm việc trực tiếp tại văn phòng thì một bộ phận những người làm việc tự do bắt đầu “trỗi dậy” mạnh mẽ, với mong muốn không thể ngồi mãi một chỗ chờ ngày công ty mở cửa lại.
Họ bắt đầu tìm kiếm các công việc kinh doanh online, viết lách kiếm tiền, thiết kế website,... trong khả năng để kiếm thêm thu nhập. Kết quả là, có những người kiếm được tiền rất tốt, thậm chí họ cảm thấy không cần quay trở lại công việc truyền thống 8 tiếng/ngày nữa. Họ chỉ thích làm việc ở nhà, có thời gian quây quần bên gia đình hoặc đi chơi cùng bạn bè mà không bị ai quản thúc.
Tuy nhiên, thực tế cuộc sống của một freelancer không hoàn toàn giống như trong tưởng tượng của những người đứng bên ngoài lộ trình freelancing. Hãy cùng A Freelance Doer khai thác sâu hơn những vấn đề xung quanh một freelancer nhé!
1. Tại sao ngày càng nhiều người có xu hướng trở thành freelancer?
Ngoài việc bị ảnh hưởng chung bởi đại dịch covid-19, sở dĩ số lượng người mong muốn trở thành freelancer nhiều hơn có lẽ chính là vì bị hai chữ “tự do" hấp dẫn.
Mọi người đều mong muốn mình có thể tự quyết định được hôm nay sẽ làm việc gì, ở đâu với ai. Hơn thế nữa, họ đều muốn được đi du lịch, được trải nghiệm cuộc sống mà không bị “làm phiền" bởi số lượng ngày nghỉ phép quá ít, hay mệt mỏi với những lần chạy hộc tốc đến công ty chỉ để bấm vân tay báo cáo nhân sự hằng ngày.
Ngoài ra, ước muốn được ở bên cạnh gia đình, có thời gian cho con cái/bố mẹ nhiều hơn mà không phải xin phép ai cũng là động lực khiến nhiều người khao khát trở thành freelancer.
Sức hấp dẫn của nghề freelancing không chỉ dừng ở sự tự do kể trên mà còn ở mức thu nhập hấp dẫn. Nếu bạn đã từng đọc “Con đường trở thành freelance writer” của tác giả Linh Phan ắt hẳn sẽ không thể cưỡng lại con số thu nhập “khổng lồ" 800.000.000 vnđ/năm ở thời điểm đầu cuốn sách vừa xuất bản.
Hay nguồn thu nhập khủng 100.000.000 vnđ/tháng của 9x cá tính Trang Chó (Nguyễn Thùy Trang), và hàng loạt những mức thu nhập từ 10.000.000 - 50.000.000 triệu/tháng của những freelancer ở các ngành nghề khác nhau mà bạn có thể xem/nghe/đọc qua các TV shows, báo online, mạng xã hội,... mỗi ngày.
Sự tự do và mức thu nhập tốt của nhiều freelancer đi trước đã góp phần khiến những “to-be freelancer" muốn nối gót theo sau. Tuy nhiên, cuộc sống và công việc của freelancer có thực sự “mượt mà" như thế? Liệu rằng bạn sẽ thấy lối sống này hay ho và đáng làm hơn là một nhân viên văn phòng công ty nào đó?
2. Cuộc sống văn phòng và freelancer có thực sự khác nhau?
Trên thực tế, để có thể gặt hái được những mốc thu nhập đáng ngưỡng mộ, các freelancer đã không ngừng làm việc điên cuồng. Thậm chí họ làm việc với tinh thần và năng lượng gấp đôi so với những ngày còn đi làm bình thường khác.
Nếu cuộc sống văn phòng lấy đi của bạn 8 tiếng mỗi ngày thì có thể, ở những giai đoạn đầu, nghề freelancing sẽ ngốn của bạn 10-16 tiếng. Nếu bạn nghĩ làm freelancer có thể thoát được chuyện dậy sớm lúc 6h hằng ngày để chuẩn bị tất bật đến cơ quan 5-6 ngày/tuần, thì khi làm freelancer, bạn thậm chí còn phải cày xuyên màn đêm hoặc phải thức từ sáng sớm tinh mơ 3h - 4h sáng, nếu bạn đã lập gia đình và có con nhỏ.
Nếu bạn mơ mộng rằng làm freelancer sẽ không còn cảnh tranh thủ ăn trưa nhanh rồi chợp mắt một tí ở văn phòng; thì khi bước vào con đường tự do, bạn thậm chí còn phải tranh thủ cả những lúc đi chơi, nghỉ dưỡng chỉ để bật lap hay check mail, check tin nhắn để phản hồi lại các yêu cầu từ khách hàng.
Nhìn chung, bạn chỉ được tự do quyết định giờ giấc mình sẽ làm gì nhưng nếu không thực hiện lối sống theo “thời gian biểu văn phòng" khi làm việc tại nhà thì e rằng, bạn sẽ khó có thể thích nghi và trở thành freelancer thu nhập cao hay chí ít sống ổn với nghề.
3. Cần đánh đổi và chuẩn bị những gì để có thể thành công trên con đường trở thành freelancer thực thụ?
Rất nhiều thứ bạn cần phải tập làm quen, chuẩn bị và đánh đổi khi có dự định trở thành một người làm việc tự do. Nếu bạn đang chuẩn bị bước chân vào con đường làm việc tự do trong tương lai, hãy chuẩn bị những thứ cơ bản sau đây:
Tài chính cá nhân
Hãy nhìn lại xem mỗi tháng bạn cần bao nhiêu để đáp ứng các chi phí sinh hoạt của bản thân và gia đình. Sau đó hãy ước chừng khoảng phí tương đương đó rồi nhân với 3 hoặc 6 tháng (thậm chí là 12 tháng) để biết được tổng số tiền bạn cần chuẩn bị cho chặng đường “thất nghiệp" phía trước.
Đương nhiên, với các chi phí tiêu dùng xăng xe, đi ăn uống cùng đồng nghiệp,... có thể sẽ giảm xuống một chút khi bạn bắt đầu làm việc tự do tại nhà. Bạn có thể trừ ra để giảm thiểu số tiền cần chuẩn bị mỗi tháng, nhưng có thể số tiền giảm đi này cũng không quá lớn.
Tư duy làm việc tự do
Trước khi trở thành freelancer bạn hãy tập cho mình suy nghĩ rằng bạn sẽ trở thành chủ tịch kiêm giám đốc - trợ lý - nhân viên marketer,... cho doanh nghiệp tương lai của mình. Và bạn cũng chính là doanh nghiệp đó.
Làm việc tự do nhưng cần biết tự lo. Tự thiết kế thời gian biểu, lịch làm việc, học tập, thời gian dành cho bản thân/gia đình/bạn bè. Ngay cả các kế hoạch liên quan đến việc marketing bản thân, định giá bản thân cũng do chính bạn làm chủ, không nên để khách hàng hay bất kỳ ai khác tác động trực tiếp (hoặc ảnh hưởng quá nhiều) đến bạn.
Sẵn sàng mở rộng hoặc nuôi dưỡng các mối quan hệ chất lượng
Nếu bạn còn đang đi làm, hãy giữ mối liên hệ thật tốt với sếp, khách hàng, đối tác, đồng nghiệp để khi chuẩn bị nghỉ làm và “bẻ lái" sang freelancing, những người này có khả năng trở thành khách hàng của bạn, hoặc giới thiệu khách hàng đến bạn.
Ngoài ra, việc mở rộng mối quan hệ chất lượng có liên quan đến lĩnh vực bạn dự định triển khai khi làm việc tự do cũng sẽ giúp bạn có thêm hợp đồng tốt với mức thù lao cân xứng.
Trở thành người làm việc tự do không chỉ dừng ở bước chuẩn bị tinh thần, tài chính mà còn đòi hỏi bản thân người freelancer phải đánh đổi rất nhiều thứ, chẳng hạn:
Thời gian
Rất ít những freelancer khi bắt đầu sự nghiệp mà có thể được làm việc ít và kiếm được nhiều tiền. Khi bản thân bạn chưa có kinh nghiệm thực chiến, chưa có đủ kỹ năng để deal giá hay mang về những hợp đồng béo bở thì việc dành ra thời gian nhiều hơn để học tập và nỗ lực kiếm việc làm là đương nhiên.
Như mình đề cập ở trên, thậm chí là 10-16 tiếng/ngày chỉ để làm việc và học tập.
Thu nhập ổn định
Điều này là chắc chắn. Làm freelancer đồng nghĩa với việc bạn hãy chấp nhận bản thân sẽ có nguồn thu nhập bấp bênh. Các tháng đầu thậm chí bạn còn không thể kiếm được hợp đồng nào, vì thế mới có bước chuẩn bị tài chính cho bản thân trong thời gian đầu tiên.
Thực tế, khi đã làm freelancer nhiều năm, thu nhập của bạn cũng hoàn toàn có thể thấp hoặc cao tùy theo “mùa". Nếu bạn không định hình nghiêm túc với con đường này hay không có những kế hoạch, mục tiêu rõ ràng bạn sẽ mãi sống đời “trôi nổi" với mức thù lao “rày đây mai đó" mà thôi.
Các thú vui/giải trí
Điều này sẽ càng đúng hơn khi bạn là một người bố/mẹ đã có con nhỏ nhưng lại quyết định làm freelancer. Bạn không chỉ phải chấp nhận gác lại những thú vui, giải trí cá nhân mà thậm chí còn chẳng thể có thời gian chăm sóc bản thân khi bước đầu làm freelancer tập sự. Bạn sẽ phải khá khó khăn để cân bằng giữa việc chăm sóc con cái - kiếm việc làm freelancing và vui chơi thoải mái.
Tựu trung, việc trở thành người làm việc tự do không thực sự tự do 100% theo định nghĩa của từ này. Tuy nhiên, sự cố gắng & kỷ luật của bạn khi làm freelancer lúc nào cũng sẽ tốt hơn so với làm văn phòng vì bạn đã có thể tự chủ để xây dựng business của riêng mình mà không phụ thuộc vào ai. Lúc này, bạn đang làm thuê cho chính ước mơ của mình mà không phải ai khác.
Bên cạnh đó, dù các kế hoạch làm việc đôi khi bị ảnh hưởng bởi lịch trình của khách hàng/dự án bạn đang làm việc cùng; nhưng dẫu sao bạn vẫn có thể quyết định lúc nào bản thân sẽ được nghỉ ngơi, chăm sóc gia đình và đi du lịch.
A Freelance Doer vẫn luôn tin rằng, chỉ cần bạn nỗ lực đúng cách và chuẩn bị cho mình tâm thái tốt khi dấn thân vào con đường trở thành freelancer, bạn chắc chắn sẽ tìm được lối đi sáng giá cho riêng mình. Thậm chí có thể có mức sống tốt hơn nhiều so với công việc 8h mỗi ngày tại cơ quan. Hãy tỉnh táo và cân nhắc nhé, những freelancer tương lai!
Bài viết có tham khảo thông tin số liệu từ: Freelance Statistics: The Freelance Economy in Numbers (Ben Matthews)
Bản quyền bài viết thuộc về tác giả Phương Loan và A Freelance Doer. Bạn có thể chia sẻ nhưng vui lòng không sao chép và đăng tải lại mà không dẫn nguồn hoặc phục vụ cho mục đích thương mại mà không có sự đồng ý của chúng tôi.